„Od ciemnej grudki prochu, która smoli ręce,
z namaszczeniem rzuconej w Popielcową Środę,
cichutka radość wzbiera.
O rzuć prochu więcej, na warkocz, na czuprynę, w książeczki, na brodę…
Bo przecież od tej grudki – wiosna w drzwiach kościoła, (…)
będzie więcej spowiedzi i dobrych uczynków,
wiele rzeczy skradzionych powróci w czas krótki
a wszystko się rozpocznie po prostu od Środy,
i właśnie od popiołu…
od smolącej grudki”.ks. Jan Twardowski
Środą popielcową rozpoczęliśmy w Kościele czterdziestodniowy czas Wielkiego Postu. W tym dniu w czasie Mszy Świętej kapłan posypuje głowy wiernych popiołem, wypowiadając słowa „Prochem jesteś i w proch się obrócisz”. Słowa te przypominają, że ziemskie życie jest kruche i czeka nas wieczność. Głównym przesłaniem tego czasu jest duchowe przygotowanie chrześcijan do największych świąt związanych z wydarzeniami męki śmierci i chwalebnego zmartwychwstania Jezusa. Wydarzeniami które stanowią fundament naszej wiary „Gdyby Chrystus nie zmartwychwstał daremna by była nasza wiara…” 1 Kor 15,14
Liczba czterdziestu dni ma znaczenie symboliczne. Przywodzi na pamięć starodawne wydarzenia, takie jak 40 dni potopu, poprzedzającego zawarcie przymierza przez Boga z Noem; 40 lat wędrówki Izraela po pustyni ku ziemi obiecanej. A nade wszystko wiąże się z okresem Chrystusowego przygotowania do swojej Paschy przez pobyt na pustyni, naznaczony samotnością, modlitwą i walką z szatanem.
Przez cały czas Wielkiego Postu odprawia się we wszystkich kościołach w Polsce, tak zwaną Pasję czyli Gorzkie Żale. Nabożeństwo to polega na śpiewaniu hymnów i pieśni opiewających w prostych słowach szczegóły gorzkiej męki i śmierci Pana Jezusa. Pobudza ono do refleksji nad istotą cierpienia oraz zadumy nad własnym postępowaniem, gdyż za wielka cenę zostaliśmy odkupieni. W każdy piątek w kościołach odprawia się nabożeństwo Drogi Krzyżowej upamiętniające drogę Jezusa z pretorium Piłata na Golgotę.
Szczególnym wezwaniem Wielkiego Postu jest praktykowanie najważniejszych dobrych uczynków: modlitwy, postu i jałmużny. W tym czasie katolicy powstrzymują się od udziału w zabawach. Ważnym elementem przygotowań do Świąt Zmartwychwstania jest także udział w rekolekcjach wielkopostnych, którym powinien towarzyszyć sakrament pokuty i pojednania oraz przystąpienie do Komunii Świętej.
W okresie Wielkiego Postu szaty liturgiczne mają kolor fioletowy. Nie odmawia się hymnu „Chwała na wysokości Bogu” a przed Ewangelią zamiast „Alleluja” są śpiewane słowa „Chwała tobie Słowo Boże” lub „Chwała tobie Królu wieków”.